ابومحمد حبیب بن محمد عجمیحبیب عجمی، از قدمای مشایخ صوفیه و از زاهدان نامدار بصره در اواخر قرن اول و اوایل قرن دوم هجری است. زیارتگاهی در شهر بغداد به وی منسوب است درحالی که عجمی در بصره زندگی کرده و احتمالا در آنجا وفات یافته است. ۱ - معرفی اجمالیاز زادگاه و تاریخ تولد حبیب عجمی، اطلاعی در دست نیست، ابن‌عساکر، کنیه وی را ابومحمد و نام پدرش را محمد، ثبت کرده است. شهرت وی در برخی منابع، عجمی [۳]
عطار، محمد بن ابراهیم، تذکرة الاولیاء، ص۵۹.
و در برخی منابع دیگر، فارسی ذکر شده که نشان‌دهنده ایرانی بودن وی است. نقل شده که او زبان عربی را با لهجه غیرعربی، صحبت می‌کرده است. [۷]
عطار، محمد بن ابراهیم، تذکرة الاولیاء، ص۶۲.
گویند که حبیب ابتدا در بصره، به رباخواری اشتغال داشت، اما در پی رویدادهایی متنبه شد و در مجلس حسن بصری، حضور یافت و به دست وی، توبه کرد، سپس اموال معاملان را پس داد و هیچ چیز برایش نماند و تا پایان عمر به انفاق و انعام نیازمندان، مشغول گشت. [۱۱]
عطار، محمد بن ابراهیم، تذکرة الاولیاء، صص۵۹ - ۶۱.
در منابع تاریخی، کرامات و احوال عرفانی و اقوال حکمت‌آمیز وی، به تفصیل بیان شده است. [۱۵]
عطار، محمد بن ابراهیم، تذکرة الاولیاء، ص۵۹.
[۱۶]
عطار، محمد بن ابراهیم، تذکرة الاولیاء، ص۶۵.
گفتنی است، بسیاری از سلسله‌های تصوف، به واسطه وی، سند و اجازه طریقتی (اصطلاحاً خرقه) خود را به حسن بصری می‌رسانند.۲ - تاریخ وفاتدرباره سال درگذشت حبیب عجمی، میان نویسندگان اختلاف‌نظر وجود دارد و وفات وی را در سال‌های ۱۱۹، ۱۲۰، ۱۲۵ ه. ق و حتی حدود ۱۴۰ ه. ق، نیز ذکر کرده‌اند. [۱۷]
دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۲۰، ص۱۰۴.
۳ - مزارزیارتگاهی در مسجدی به نام حبیب عجمی، سمت غربی بغداد، در شمال جسر الشهدا (پل شهدا)، قرار دارد و به حبیب عجمی منسوب است. [۱۸]
سامرائى، يونس ابراهيم، مراقد بغداد، ص۱۰۴.
بدون شک انتساب قبری به حبیب عجمی در بغداد، نمی‌تواند درست باشد، زیرا حبیب عجمی، بیشتر عمر خود را در بصره، زیسته و احتمالًا در همین شهر نیز از دنیا رفته است، زیرا در منابع زندگی‌نامه او، به مهاجرت و وفات وی در محل دیگری، اشاره نشده است، ضمن آنکه در زمان حیات وی، هنوز شهر بغداد ساخته نشده بود و بنابراین احتمال وفات وی در این شهر نیز منتفی است. افزون‌بر این، به گفته نُبهانی، حبیب عجمی در بصره، به خاک سپرده شده است [۱۹]
نبهانی، یوسف بن اسماعیل، جامع کرامات الاولیاء، ج۲، ص۲۰.
و ابن‌بطوطه نیز قبر وی را در بصره زیارت کرده و از سخن وی، چنین برمی‌آید که قبر وی در آن زمان، دارای گنبد و زیارتگاه بوده است. بنابراین قبر حبیب عجمی در بغداد را باید قبر شخص دیگری دانست یا مزاری نمادین به شمار آورد که صوفیان در دوره‌های بعدی برای وی ساخته‌اند.۴ - پانویس۵ - منبعزیارتگاههای عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، برگرفته از مقاله «زیارتگاه حبیب عجمی»، ج۱، ص۴۳۱. رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 119 (قمری) | درگذشتگان سال 120 (قمری) | درگذشتگان سال 125 (قمری) | درگذشتگان سال 140 (قمری) | مدفونان در بصره | مشایخ صوفیه اهل‌سنت قرن 1 (قمری) | مشایخ صوفیه اهل‌سنت قرن 2 (قمری)
|